โปงลาง เป็นเครื่องดนตรีของชาวอีสารชนิดหนึ่งทำด้วยท่อนไม้ร้อยต่อกันสิบสามท่อน แต่ละท่อน จะมีความยาวลดหลั่นกันไม้ที่นำมาทำลูกโปงลางนี้
นิยมใช้ไม้มะหาดซึ่งมีในป่าเบญจพรรณภาคอีสาน ไม้ชนิดนี้มีเนื้อเหนียวแข็งไม่ บิแตกเป็นเสี้ยนแห้งแล้วเคาะมีเสียงกังวาลดีมาก ยิ่งเป็นต้นมะหาด จากต้นที่ยืนตายยิ่งให้เสียงดีเป็นพิเศษ ช่างทำโปง ลางบางคนถึงกับลงทุนตัดเซาะเผารากต้นมะหาด แล้วปล่อยให้ยืนตายก่อนโค่นลงมาทำลูกโปงลาง และในขณะที่ปล่อยให้ไม้ยืนตายนั้นตนเองจำเป็นต้องเฝ้ารักษาป้องกันไม่ให้คนอื่นมาขโมยตัดไปทำฟืนเสียก่อน บางคนถึงกับลงทุน ไปตั้งแคมป์เฝ้าต้นมะหาด ไม้ชนิดอี่น ๆ ที่นำมาทำลูกโปงลางได้มีไม้ประดู่ ไม้แดง ไม้ชิงชัง ไม้หมากเหลี้ยม เป็นต้น
        การตีโปงลาง โปงลางบรรเลงโดยการเคาะใช้ผู้เล่นสองคน คนแรกเล่นทำนองเพลงหลักเรียกว่าหมอเคาะ อีกคนหนึ่งนั่งเคาะด้านขวามือทำหน้าท่เคาะประสานเสียงทำจังหวะ เรียกว่าหมอเสริ์ฟ การบรรเลงจะบรรเลงเดียวเฉพาะโปงลาง หรือจะเล่นผสมวงกับ เครื่องดนตรีพื้นบ้านอื้น เช่น แคน พิณ ไหซอง และกลองเรียกว่าแคนวงก็ได้ทำนองดนตรีจของโปงลางเรียกว่าลายมีดังนี้ ลายลมพัดพร้าว ลายโปงลาง ลายช้าง ขึ้นภู ลายแม่ฮ้างกล่อมลูก ลายนกไทรบินข้ามทุ่ง ลายภูไทเลาะ ตูบ ลายแมลงภู่ตอมดอก โดยทั่วไปโปงลางมีไว้ตียามว่าง ต่อมาได้มีการประยุกต์รำโปงลางประกอบการเคาะไปงลาง ส่วนตำแหน่งเสียงของลูกโปงลางนั้น โปงลางหนึ่งผืนจัดสเกลเสียง เป็นแบบเพนทาโทนิคสเกล คือในหนึ่งช่วง ทบเสียงประกอบด้วยเสียง โด เร มี โซ ลา เสียงโดเป็นเสียงที่หนึ่ง เสียงเรเป็นเสียงที่สาม เสียงโซเป็นเสียงที่สี่และเสียงลา เป็นเสียงที่ห้า เมื่อเคาะเสียงตามลำดับจากต่ำไปหาสูงมีดังนี้ มี โซ ลา โด เร มี โซดา โด่ เร่ มี โซ่ เร เนื่องจากลูกโปงลางทำด้วยไม้ เวลา เคาะเสียงแกร่งขึ้นและห้วน ถ้าเคาะโน้ตหนึ่งหรือสอบจังหวะได้เสียงไม้ไพเราะเพราะเสียงไม่กังวานผู้เคาะควรซอยโน้ตให้ ย้อยออกเป็นตัวเขบ็จหนึ่งชั้นหรือสองชั้นแทน คือใช้เคาะรัวถี่

   

หน้าต่อไป