โปงลาง
เมน

ส่วนประกอบของโปงลาง
        1. ผืนโปงลาง ประกอบด้วยลูกโปงลางสิบสองลูก โดยแต่ละลูกจะเรียงจากลูกใหญ่ซึ่งอยุ่ข้างบนลงไปหาลูกเล็กซึ่งอยู่ข้างล่าง ลูกใหญ่ท่สุดจะมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 60 เซนติเมตร ขนาดจะเล็กลงตามลำดับไปจนถึงลูกสุดท้ายจะมีเส้นผ่านศูนย์ กลางประมาณ 2 นิ้วปลายใม้ทั้งสองข้างจะกลมทุกท่อนห่างจากท่อนปลายประมาณเจ็ดเซ็นติเมตร เจาะรุสำหรับร้อยผูกเชือกขนาดสองหุนครึ่ง ตรงกลางลูกโปงลางจะตกแต่งให้บางทั้งสองด้าน เพื่อปรับระดับเสียงของโปงลางให้เข้ากับเสียงของแคน ลูกใหญ่ที่อยู่ด้านบนจะมีเสียงต่ำ ส่วนลูกที่เล็กจะสั้นจะมีเสียงสูง โปงลางจะมีเสียงห้าเสียงคือ โด เร มี ซอล ลา
        2. ขาโปงลาง ในสมัยก่อนผืนโปงลางไม่นิยมใช้ขาแต่มักจะผูกหรือแขวนโยงไว้กับเสา ส่วนอีกด้านหนึ่งจะผูกติดกับพื้นหรือใช้ขาเกี่ยวไว้ ปัจจุบันนิยมทำขาโปงลางแบบถาวร เพื่อสะดวกในการติดตั้งขณะบรรเลงขาโปงลางทำจากไม้เนื้อแข็ง มีความสูงประมาณหนึ่งเมตร และมีความยาวประมาณหนึ่งเมตร การแขวนลูกโปงลางจะแขวนลูกใหญ่ไว้ด้านบนโดยจะมีตะปูบนเสา ส่วนตัวล่างจะมีตะปูตอกไว้เหมือนกันเพื่อเกี่ยวเชือกร้อยโปงลาง
       3. ไม้ตีโปงลาง ไม้สำหรับตีโปงลางส่วนมากทำด้วยไม้ชนิดเดียวกันกับไม้ที่ทำลูกโปงลาง โดยไม้ที่นิยมทำไม้ตีโปงลางจะมีหลายแบบแตกต่างกันไปตามความถนัดของผู้ตี ส่วนมากจะมีความยาว ประมาณ 20-25 เซนติเมตรโดยด้านหัวของไม้ตีจะมีขนาดใหญ่ มีทั้งแบบหัวกลมแบบหัวแบนและหัวโค้ง ส่วนมากนิยมแบบหัวโค้งเพราะเวลาตีหัวโค้งสามารถที่จะเลื่อนไหลได้ อย่างรวดเร็วโดยไม่สะดุดลูกอื่น ๆ ของโปงลาง

การนำโปงลางมาประยุกใชัในศูนย์สารนิเทศอีสานสิรินธร
        ศูนย์สารนิเทศอีสารสิรินธร นำโปงลางมาจัดทำเป็นชั้นหนังสือโดยจัดทำเป็นชั้นไม้เรียงร้อยด้วยเชือกตั้งอยู่บนขาโปงลาง แต่ละชั้นด้านหน้าเปิดโล่งวางเอกสารอย่างสวยงาม

  

แหล่งข้อมูล
ศูนย์สารนิเทศอีสานสิรินธร

สำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม